در واژه نامه های مختلف، برای واژه بیماری، معادل های گوناگون فارسی و انگلیسی می توان یافت که لازم است توضیحاتی در این خصوص داده شود.
در این پست به تعریف و توضیح موارد زیر می پردازیم:
1- Symptom
2- Sign
3- Medical condition
4- Disease
5- Illness
6- Sickness
7- Infection
8- Infectivity
9- Infectiosness
10- Pathogenesis
11- Etiology
12- Pathogenicity
13- Virulence
14- Disorder
15- Disability
16- Dysfunction
17- Syndrome
18- Morbidity
19- Comorbidity
1- نشانه ها (Symptoms): پدیده ای است مربوط به فرد بیمار، که بیمار خودش آن را احساس یا تجربه می کند.
2- علامت ها (Signs): پدیده ای است مربوط به فرد بیمار، که توسط پزشک و با معیار و ملاک اندازه گیری، تشخیص داده می شود.
3- شرایط یا حالت پزشکی (Medical condition): واژه ای کلی است که شامل همه مفاهیم بیماری ها (Diseases)، جراحات (Lesions) و اختلالات (Disorders) می شود که در برخی منابع اختلالات روانی (Mental illness) جزء Medical conditions به شمار نیامده است.
4- بیماری (Disease): شرایط غیرطبیعی خاص، اختلال در ساختار یا عمل، که بخشی از بدن یک موجود زنده یا تمام آن را تحت تأثیر قرار می دهد. علم مطالعه بیماری (Disease) را آسیب شناسی (Pathology) می گویند. بیماری را غالبا به عنوان یک حالت پزشکی (Medical condition) تفسیر می کنند که با نشانه ها (Symptoms) و/یا علامت های (Signs) خاصی در ارتباط باشند.
5- ناخوش احوالی (Illness): ناسالم بودن بدن از لحاظ فیزیکی (Disease) یا روانی (Mental illness). حال می تواند واقعا ناشی از یک بیماری باشد که در ان صورت به آن به صورت تخصصی تر "Ill-Health" گفته می شود. یا اینطور نیست و صرفا یک نا خوش احوالی است. (یا واقعا بیماری است ولی طبق علم روز تشخیص آن ممکن نبوده است).
6- مرض (Sickness): این کلمه هم می تواند به جای Illness به معنای عام به کار رود (ولی بهتر است در این معنا همان Illness به کاربرده شود.) و هم به معنای داشتن حالت تهوع به دلیل زیاده روی در استعمال الکل یا به هر دلیل دیگر است. همچنین در شرایط خستگی مفرط در اثر کار شدید نیز از این کلمه استفاده می کنند. کاربرد دیگر آن نقش اجتماعی کلمه است؛ مثلا می گویند: تو واقعا مریضی که حیوانات را آزار می دهی.
7- عفونت (Infection): تهاجم عوامل عفونی (Infectious agents) به بافت های (Tissues) بدن فرد، تکثیر آن ها و واکنش بافت های بدن میزبان به آن ها و سم هایشان (Toxins). عوامل عفونی ممکن است سم تولید نکنند. پس همواره دلیل عفونی بودن سم نیست. سم خودش عامل عفونی محسوب نمی شود.
توضیحات: کلمه کلی تر، بیماریزا (Pathogen) است که به معنی عامل بیماریزا بوده و شامل بیماریزاهای زیستی (Biological pathogens) که همان عوامل عفونی است، و سم ها که می تواند ناشی از عوامل عفونی باشد یا نباشد. واژه میکروب یا میکروارگانیسم (microbe or microorganism) به ارگانیسمی گفته می شود که بسیار ریز باشد و با میکروسکوپ بتوان آن را دید. برخی میکروب ها بیماری ایجاد نمی کنند. برخی نیز زنده نیستند. عوامل عفونی، همان میکروب های بیماریزا هستند. برخی میکروب های می توانند باتوجه به شرایط بیماری ایجاد بکنند یا نکنند.
8- عفونت زایی (Infectivity): توانایی عفونی کردن ؛ یعنی عامل (Agent) با چه قدرتی می تواند وارد بدن میزبان شود، در آن بقا داشته باشد و تکثیر کند. هر عاملی که این کار را انجام دهد، همواره سبب ایجاد بیماری نمی شود. اما می تواند بیماریزا هم باشد. (به "بیماریزایی" مراجعه کنید.)
9- عفونی بودن (Infectiousness): یعنی اینکه عامل با چه قدرتی بتواند سرایت کند. مثلا عفونی بودن سرطان صفر است.
10 و 11- پاتوژنز (Pathogenesis) و سبب شناسی (Etiology): به سازوکار (Mechanism) ایجاد بیماری پاتوژنز (Pathogenesis) آن بیماری گفته می شود. یعنی پاسخ به "چگونه بیماری ایجاد می شود؟" . در مقابل این "چگونه"، یک واژه هم داریم به اسم "چرا". پرسش دیگری که درمورد هر بیماری ایجاد می شود، این است که "چرا بیماری ایجاد می شود؟" که به آن سبب شناسی یا اتیولوژی (Etiology) گفته می شود. پس با این دو کلمه "چرایی" و "چگونگی" بیماری ها موردبررسی قرارمی گیرد. یک مثال برای چرایی: "چرا قلب سکته می کند؟" و پاسخ (صرفا برای مثال) : "آترواسکلروزیس باعث سکته قلبی می شود." حال در مورد همین بیماری پاتوژنز می پرسد: "چگونه قلب سکته می کند؟" و پاسخ (صرفا یک مثال): "عروق کروناری غذارسان به خود قلب مسدود شده و اکسیژن و غذای کافی به خود قلب نمی رسد و از کار می افتد.".
12- پاتوژنیسیته یا بیماریزایی (Pathogenicity): صفتی است که در مورد عامل یک بیماری مثل یک باکتری گفته می شود و به معنای توانایی ایجاد بیماری توسط آن عامل است. هرگاه تعداد کمتری از یک باکتری برای ایجاد یک بیماری کافی باشد، بیماریزایی بیشتر است.
13- حِدَّت (Virulence): به زبان دیگر به این معنی است که بیماری ایججاد شده توسط یک عامل، تا چه حد و مرزی پیش می رود. بیشترین حدت را عواملی دارند که باعث مرگ می شوند.
14- اختلال (Disorder): نابسامانی یا ناهنجاری عملکردی. اختلال ها را می توان به انواع 1) روانی، 2)فیزیکی، 3)ژنتیکی، 4)احساساتی و رفتاری، و 5) عملکردی تقسیم کرد.
15- ناتوانی (Disability):نتیجه نقصی است که آن نقص ممکن است فیزیکی، شناختی، عقلی، روانی و رشدی یا ترکیبی از این ها باشد.
16- اختلال عملکرد (Dysfunction): برای عضوی به کار می رود که به هر دلیلی عملکرد صحیح خود را از دست داده است.
17- نشانگان (Syndrome): مجموعه ای از نشانه ها (Symptoms) و علایم (Signs) که با هم ارتباط دارند.
18- شیوع مرض (Morbidity): در مطالعات اپیدمیولوژیکی به کار می رود.
19- ابتلاء همزمان (Comorbidity): هنگامی استفاده می شود که فردی به دو حالت پزشکی (Medical condition) مبتلا شده باشد.
این مطلب ادامه دارد...
ویرایش شده در 1 شهریور 95.
